Cola tegen hoofdpijn? Wat de Inca’s al wisten...

Lang voordat Coca-Cola werd uitgevonden, gebruikten de Inca’s cocabladeren als natuurlijk middel tegen pijn, honger en hoogteziekte. Wat zij toen intuïtief deden, kunnen we vandaag wetenschappelijk verklaren.

Hoe cola kan helpen bij hoofdpijn of migraine

Veel mensen trekken bijna instinctief bij migraine of hoofdpijn naar cola. Dat is geen toeval. De verklaring zit in een reeks subtiele, maar meetbare fysiologische mechanismen:

🫧 Het “boer-effect” activeert de nervus vagus

Wanneer je cola drinkt, komt er CO₂ vrij. Als je daarna een boer laat, wordt de nervus vagus geprikkeld - een belangrijke zenuw die betrokken is bij ontspanning en herstel. Die zenuw helpt je lichaam overschakelen van een ‘aanvalsmodus’ (fight or flight) naar een rusttoestand (rest and digest).

Tijdens het boeren valt er kortstondig druk weg ter hoogte van de maagstreek, wat door het zenuwstelsel geïnterpreteerd kan worden als een teken van veiligheid. Een ontspannen maag past immers niet bij een acute stress- of pijnsituatie.

Je zou het kunnen vergelijken met het stretchen van je spieren: zodra je merkt dat je spieren ontspannen, gaat ook je brein mee in die ontspanning. Op een gelijkaardige manier kan de combinatie van CO₂, geur en drukverlaging via de nervus vagus een kalmerend effect geven.

👃 De aroma’s kalmeren het zenuwstelsel

Cola bevat geurstoffen zoals vanilline, linalool, limonene en cineool - afkomstig van o.a. citrusolie, vanille en kruidnagel. Deze stoffen activeren het olfactorisch en trigeminaal systeem.

Het olfactorisch systeem is het deel van je zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor reuk - dus het waarnemen van geuren.

• Als je iets ruikt (bijvoorbeeld vanille, citrus of cola), komen geurstoffen via je neus binnen.

• Die geurstoffen worden opgevangen door speciale reukreceptoren bovenin je neusholte.

• Die sturen signalen naar je olfactorische bulbus (reukknobbel) in de hersenen.

• Van daaruit gaan de signalen naar hersengebieden die te maken hebben met emotie (limbisch systeem), geheugen, stemming en zelfs autonome functies zoals hartslag en stressregulatie.

  
  

Kort gezegd: geur beïnvloedt niet alleen wat je ruikt, maar ook hoe je je voelt. Dat is waarom geurtherapie (zoals lavendel of vanille) soms kalmerend werkt - het olfactorisch systeem praat rechtstreeks met je emotionele brein.

Het trigeminaal systeem is een zenuwbaan dat signalen verwerkt van het gezicht, de ogen, neus, sinussen, kaken en hersenvliezen. Het is ook de hoofdrolspeler bij migraine: overactivatie van de trigeminuszenuw is één van de kernmechanismen bij migraineaanvallen.

Deze zenuw is niet alleen gevoelig voor fysieke pijnprikkels, maar reageert ook op chemische prikkels zoals geurstoffen. Sommige geurcomponenten zoals linalool, cineool en vanilline kunnen die zenuw subtiel beïnvloeden:

• Ze kunnen de gevoeligheid van trigeminale zenuwuiteinden verlagen, waardoor je minder intens reageert op pijn, kou of druk.

• Ze kunnen de afgifte van ontstekingsbevorderende stoffen zoals CGRP temperen – een neuropeptide dat sterk betrokken is bij migraine.

• Ze brengen een vorm van sensorische ‘verwarring’ of modulatie teweeg: doordat de zenuw aangenaam geprikkeld wordt, kan het brein minder scherp reageren op andere (onaangename) signalen.

Kort gezegd: geurstoffen kunnen het trigeminaal systeem kalmeren.

🧠 Coca kan de zenuwencellen doen vertragen

De bladeren van de cocaplant bevatten stoffen die zogenaamde natriumkanalen in zenuwcellen blokkeren. Dat zijn kleine ‘poortjes’ die zenuwen gebruiken om elektrische signalen door te geven. Als die poortjes tijdelijk geblokkeerd worden, vertraagt de communicatie tussen zenuwcellen. Het gevolg? De zenuwen worden minder snel geactiveerd, en dat zorgt voor een kalmerend en pijnstillend effect.

Dat is trouwens precies wat sommige migraine-medicatie vandaag ook doet. Profylactische medicatie zoals Topamax (topiramaat) werkt óók door natriumkanalen te beïnvloeden, om de overprikkeling in de hersenen af te remmen en migraineaanvallen te voorkomen. Het idee is hetzelfde: overactieve zenuwen tot rust brengen. Maar topamax heeft, in tegenstelling tot een blikje cola, vaak erg ingrijpende bijwerkingen en langdurige effecten.

Toen Coca-Cola in 1886 werd gelanceerd, gebruikte het extract van cocabladeren waarin die werkzame stoffen nog aanwezig waren. Tegenwoordig is de cocaïne eruit gehaald — dat is wettelijk verplicht. Maar de drank bevat nog altijd extracten van cocabladeren, afkomstig van een erkend bedrijf in de VS. Die extracten bevatten géén verdovende stoffen meer, maar wel geur- en smaakcomponenten die misschien nog een subtiele invloed hebben op het zenuwstelsel.

☕ Cafeïne vernauwt gedilateerde bloedvaten

Een klassiek onderdeel van migraine is vasodilatatie (verwijding) van bloedvaten in het hersenvlies. Cafeïne heeft een vaatvernauwende werking en wordt daarom ook in sommige migrainemedicatie gebruikt. De dosis in een glas cola is klein, maar draagt allicht ook bij aan de verlichting.

⚠️ Belangrijke waarschuwing

Personen met migraine zijn vaak gevoelig voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Drink je regelmatig klassieke cola met suiker, dan werk je glucosepieken en -dalen in de hand. Drink je het bij een aanval dan kan het je tijdelijk verlichting geven maar riskeer je een terugval wanneer je daaropvolgend een glucosecrash krijgt.

Daarnaast is de suikervrije versie zoals Cola Zero ook niet zonder risico: zoetstoffen zoals aspartaam en acesulfaam-K worden in verband gebracht met neurotoxiciteit, zeker bij neurologisch gevoelige personen. Ook zoetstoffen in het algemeen kunnen het beloningssysteem en de darm-hersen-as beïnvloeden.

Conclusie: cola mag incidenteel gezien worden als een medicijn, maar kan ik niet aanraden als dagdagelijkse gewoonte.

Samengevat – waarom cola soms rust brengt:

• 🫧 “Boeren” activeert de nervus vagus → ontspanning

• 👃 Aroma’s stimuleren trigeminus & reuk → dempen prikkels

• 🧠 Coca-extracten blokkeren natriumkanalen → dempen overactivatie van zenuwcellen

• ☕ Cafeïne → vernauwt bloedvaten → verlicht bonzende hoofdpijn

• ⚠️ Suiker → pieken & crashes; zoetstoffen → mogelijk neurotoxisch → niet geschikt voor dagelijks gebruik

Meer tips om een migraine-aanval weg te werken

Om het risico op medicatie-afhankelijke hoofdpijn te verminderen, is het belangrijk om zoveel mogelijk een aanval medicatievrij weg te werken. Pijnstillers werken enkel symptomatisch maar lossen het oorspronkelijke probleem niet op. Cola doet dat deels omdat het je zenuwcellen tot rust helpt te brengen, maar het is maar een deeltje van het verhaal.

Wil je zelf leren je brein te ondersteunen bij hoofdpijn of een migraine-aanval zodat je minder pijnstillers hoeft te gebruiken en je brein ondersteunt naar herstel? Ik leg je het medicatievrije aanvalsplan uit op basis van een diepgaand inzicht in hoe een migraine-aanval precies verloopt in deze module van de Migraine Academie.